O ADVERBIO |
O adverbio é un vocábulo invariable que modifica un verbo, un adxectivo, outro adverbio, e mesmo una oración enteira : sabía moito; ten unha casa ben grande; vive moi cerca; sempre vai ó cine os luns.
Os adverbios poden ser: de lugar, de tempo, de modo e de cantidade e precisión.
Indican a situación no espacio. Podemos distinguir varios grupos:
Absolutos Sitúan no espacio facendo referencia ó lugar ocupado polo falante. Polo seu significado están relacionados cos demostrativos.
este lugar | ese lugar | aquel lugar |
aquí | aí | alí |
acó | aló | |
acá | alá | |
acolá | acolá |
As formas en í sinalan un
punto preciso. Ex. : Queda aquí; está aí; alí non o vexo.
As formas en ó fan referencia exclusivamente a
movementos, sinalando ben unha aproximación ou un afastamento. Ex.: Ven ti acó ou vou
eu aló.
As formas en a poden referirse tanto a
estados coma a movementos, e cunha localización máis imprecisa. Ex.: Estivo meses por
acá; estará por alá.
A forma acolá pode aplicarse a calquera
punto que quede dentro do espacio designado por aí e alí.
Relativos - Sitúan no espacio con relación a un lugar dado. Vexamos algúns:
Dentro, fóra, preto/cerca, lonxe, arriba/enriba/encima, abaixo/embaixo/debaixo,
atrás/detrás, adiante/diante, en fronte, arredor/en derredor/ó redor.
Presentativos Serven para presentar algo ou alguén: velaquí, velaí, eis.
Ex.: velaquí está o que buscabas; velaí van os xogadores do Depor; eis unha
solución fácil.
Indefinidos Algures ( algunha parte ), ningures ( ningunha parte
), xalundes ( calquera outro sitio, outra parte, por aí adiante ). Ex.: Por
algures estará; por aí non imos a ningures; ten que estar xalundes.
Locucións adverbiais de lugar Estas son as máis frecuentes : ó redor, ó
lado, á beira, a rente/s, a carón, ó pé, a desmán, a contramán, por riba, por
baixo...
Sitúan no tempo un feito ou unha acción. Poden ser :
Absolutos Toman como referencia o momento do discurso:
Agora, antes, despois.
Hoxe, onte, antonte, trasantonte, mañá, pasadomañá.
Antano ( en tempo pasado, noutro tempo anterior ), hogano ( neste tempo).
Arestora, outrora, noutrora.
Relativos Sitúan unha acción con relación a un referente pasado:
Entón, entonces, daquela.
Logo, axiña, cedo, tarde.
Aínda,inda, xa, mentres, namentres, entrementres.
Indefinidos sempre, decote( accións reiterativas e habituais ), nunca, xacando.
Locucións adverbiais de tempo - As máis frecuentes: hoxe en día, de seguida, en seguida, de contado, de vez, ó pouco, polo de agora, a deshora, a destempo, a reo( seguido, sen interrupción ), ás veces, por veces, de vez en cando, de cando en vez, ó raro, a miúdo, a cotío, de cotío, a diario...
Indican a maneira de ser ou de realizarse un proceso. Unha forma moi frecuente de adverbialización é a utilización dun adxectivo sen variar a súa forma: falar claro, correr rápido etc. Tamén a derivación a partir do sufixo mente: claramente, rapidamente.
Formas mínimas : asemade ( simultaneamente ), así, ben, mellor, mal, peor, como, gratis, adrede, aposta, engorde, paseniño.
Locucións adverbiais
A modo, a modiño ( ambas formas significan lentamente e con coidado )
De vagar, de vagariño ( lentamente )
Ó xeito ( con coidado )
Ás presas, á presa, a escape, a correr.
A eito ( en cantidade e de calquera maneira )
A feito ( de principio a fin )
De súpeto, de socato, de repente, de golpe.
Ó chou, a rumbo, ás toas, a treu.
A dereitas, ó dereito.
A propósito, á mantenta.
Do revés, ó revés.
En balde, en van ( inutilmente )
De balde ( gratis )
Ó cabo, á fin ( finalmente)
De veras.
Polo miúdo ( minuciosamente )
Ás claras.
Ás agachadas, a furto ( secretamente ).
Formas mínimas: abondo, algo, bastante, ben, canto, case/casemente, incluso, logo, máis, malamente, medio, menos, mesmo/mesmamente, moito/moi, nada, pouco, só/soamente, talmente, tanto/tan, todo, xusto.
Locucións de menos, de máis, de sobra, de abondo, de todo, por completo, a medias, un pouco, con forza ( en abundancia ).
AFIRMACIÓN | NEGACIÓN |
si | non |
abofé | non xa |
tamén | nin |
de certo | sequera |
así mesmo | nin sequera |
tampouco |
En galego, para responder afirmativamente a unha pregunta , é moi frecuente repetir o verbo da oración principal: ¿Compraches o vestido? Comprei.
Formas mínimas: quizá/ quizais, seica, acaso, disque...
Locucións: poida que, ó mellor, tal vez, se cadra...